Ani kroku wstecz, Panie marszałku!

I.

Dualizm i chaos prawny wprowadzany przez obóz Zjednoczonej Prawicy przez 8 lat to fundamenty państwa Jarosława Kaczyńskiego. Dzisiaj jak na dłoni widać, po co i w jakim celu było to robione – aby ochronić swoich przed odpowiedzialnością karną. Chaos ten będzie pogłębiany każdego dnia. Ten tydzień będzie kolejną jego odsłoną. Dzisiejsze oświadczenie I prezes SN, sędzi Manowskiej, przedstawione przez rzecznika SN, sędziego Stępkowskiego, to dalszy ciąg pogłębiania tego chaosu. Najbardziej zabawny w tym oświadczeniu jest cały wywód o niezawisłości i bezstronności Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych, której członkiem jest p. Stępkowski, który jest także neo-sędzią. Niewiarygodne! I naprawdę zabawne.

Ale…

Marszałek Szymon Hołownia chciał i zgodził się zostać marszałkiem, wiedząc, że obejmie urząd w najbardziej gorącym czasie, gdy PiS rzuci wszystkie swoje siły, aby obalić konstytucyjny ład prawny wynikający z demokratycznych wyborów, które sam zorganizował i nad którymi czuwał.

W tym tygodniu marszałek Sejmu będzie musiał pokazać, czy ważna jest dla niego perspektywa wyborów prezydenckich, czy państwo jako praworządna demokracja. Przed nim jedyna możliwa decyzja – mandaty poselskie skazanych przestępców wygasły. Taka jest prawna rzeczywistość. Przy czym jedyna możliwa decyzja wcale nie przekreśla przecież jego prezydenckich planów. Stanowczość może być tu dużo bardziej cenna niż jej brak.

Ale marszałkowi potrzebne jest wsparcie ze strony koalicjantów. Takie samo wsparcie potrzebne jest też ministrom Adamowi Bodnarowi, Maciejowi Laskowi, Bartłomiejowi Sienkiewiczowi i innym. Liderzy Koalicji 15 Października powinni stanąć razem przed wyborcami i powiedzieć głośno: NO PASARAN! Alternatywą jest jeszcze większy chaos, a w perspektywie – anarchia państwa. Każdy z tych ministrów ma przed sobą do wykonania tytaniczną i naprawdę niełatwą pracę. A zapewniam, jest co robić…

Zwrócić uwagę należy także na obecną narrację polityków PiS i SP. A ona brzmi tak: rządy Koalicji 15 Października (nazywanej z uporem maniaka Koalicją 13 Grudnia) są przejściowe. Obóz ZP za chwilę wróci do władzy, a marszałkowi i wymienionym ministrom grozi odpowiedzialność karna. Brzmi to tak: “Gdy wrócimy do władzy, nie będziemy już tak pobłażliwi, jak dotąd”. To groźby z pogranicza gróźb karalnych i to akurat śmieszne już nie jest.

II.

Mariusz Kamiński i Maciej Wąsik są osobami skazanymi prawomocnym wyrokiem sądu. Są przestępcami. Nie są posłami. To wynika wprost z Konstytucji, a nie z decyzji marszałka. Izba Spraw Nadzwyczajnych i Kontroli Publicznej nie jest sądem, a poza tym przekracza uprawnienia, cofając decyzję marszałka Hołowni, gdyż ta jest jedynie deklaratoryjna, innymi słowy – automatyczna. Nie można cofnąć czegoś, co wynika wprost z przepisów i z automatu. Jedyne, co może SN zbadać to to, czy marszałek nie popełnił błędu proceduralnego. Nic poza tym.

Wyznawcom zasady, że głowa państwa może ułaskawiać, kiedy chce, zaproponować można nową kategorię prawa rodzinnego i opiekuńczego, czyli rozwód przed ślubem. I zapytać, dlaczego przez 8 lat nie wprowadzili jej do Kodeksu. Można też zapytać, dlaczego prezydent nie ułaskawi in gremio i a priori wszystkich polityków obozu ZP, uwalniając tym samym wymiar sprawiedliwości od problemu i od roboty. Oczywistym jest, że prezydent nie ma prawa wyręczać wymiaru sprawiedliwości na żadnym etapie, bo nie jest sądem, a w Polsce obowiązuje trójpodział władzy i kompetencje tych władz nie mogą być ze sobą mieszane (choć w demokracji zdarza się oczywiście bliska współpraca władzy ustawodawczej i wykonawczej).

Prawnikiem nie jestem, ale słucham prawników i czytam przepisy, i mam wrażenie, że potrafię wyciągać właściwe wnioski. A w sprawie “ułaskawienia” przepisy prawa wyglądają naprawdę prosto.

Zacznijmy od Ustawy Zasadniczej. „Prerogatywę” prezydenta określa artykuł 139, który literalnie brzmi:

Prezydent Rzeczypospolitej stosuje prawo łaski. Prawa łaski nie stosuje się do osób skazanych przez Trybunał Stanu.

Zwolennicy ułaskawienia a priori powołują się na wyrok “Trybunału Konstytucyjnego Julii Przyłębskiej”. No to warto przytoczyć wyrok właściwego Trybunału Konstytucyjnego (postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 lutego 2007 r., sygn. Ts 47/06).

„Przedmiotem postępowania o ułaskawienie jest możliwość okazania skazanemu, tj. osobie, której odpowiedzialność karna została już prawomocnym wyrokiem sądu przesądzona, szczególnego aktu łaski. Ponieważ jednak powodem ułaskawienia nie może być żadna okoliczność dotycząca popełnionego przestępstwa ani podważenia ustalenia odpowiedzialności karnej, tym samym skazany nie korzysta już z prawa do obrony”.

Należy też przytoczyć orzeczenie Sądu Najwyższego w tej sprawie (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 31 maja 2017 r., sygn. I KZP 4/17).

„Prawo łaski, jako uprawnienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (…) może być realizowane wyłącznie wobec osób, których winę stwierdzono prawomocnym wyrokiem sądu (osób skazanych). Tylko przy takim ujęciu zakresu tego prawa nie dochodzi do naruszenia zasad wyrażonych w treści art. 10 w zw. Z art. 7, art. 42 ust. 3, art. 45 ust. 1, art. 175 ust. 1 i art. 177 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (…) Zastosowanie prawa łaski przed datą prawomocności wyroku nie wywołuje skutków procesowych”.

No to przytoczmy wymienione artykuły Konstytucji.

Art. 10.

1. Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej.

2. Władzę ustawodawczą sprawują Sejm i Senat, władzę wykonawczą Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej i Rada Ministrów, a władzę sądowniczą sądy i trybunały.

Art. 7.

Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa.

Art. 42.

3. Każdego uważa się za niewinnego, dopóki jego wina nie zostanie stwierdzona prawomocnym wyrokiem sądu.

Art. 45.

1. Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd.

Art. 175.

1. Wymiar sprawiedliwości w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sądy administracyjne oraz sądy wojskowe.

Art. 177.

Sądy powszechne sprawują wymiar sprawiedliwości we wszystkich sprawach z wyjątkiem spraw ustawowo zastrzeżonych dla właściwości innych sądów.

Konstytucja nie jest instrukcją produkcji leków. Kwestię ułaskawienia precyzuje zatem Kodeks postępowania karnego w rozdziale 59, który literalnie brzmi tak:

Rozdział 59

Ułaskawienie

Art. 560.

§ 1. 

Prośbę o ułaskawienie skazanego może wnieść on sam, osoba uprawniona do składania na jego korzyść środków odwoławczych, krewni w linii prostej, przysposabiający lub przysposobiony, rodzeństwo, małżonek i osoba pozostająca ze skazanym we wspólnym pożyciu.

§ 2. 

Prośbę o ułaskawienie wniesioną przez osobę nieuprawnioną lub niedopuszczalną z mocy ustawy sąd pozostawia bez rozpoznania.

§ 3. 

Osoba, która wniosła prośbę o ułaskawienie, może ją cofnąć.

Art. 561.

§ 1. 

Prośbę o ułaskawienie przedstawia się sądowi, który wydał wyrok w pierwszej instancji.

§ 1a. 

W wypadku wyroku przejętego do wykonania w Rzeczypospolitej Polskiej prośbę o ułaskawienie przedstawia się sądowi, który orzekł w pierwszej instancji o przejęciu wyroku do wykonania.

§ 2. 

Sąd, o którym mowa w § 1 i 1a, powinien rozpoznać prośbę o ułaskawienie w ciągu 2 miesięcy od daty jej otrzymania.

Art. 562.

Sąd rozpoznaje prośbę o ułaskawienie w takim samym składzie, w jakim orzekał. W skład sądu powinni w miarę możności wchodzić sędziowie i ławnicy, którzy brali udział w wydaniu wyroku.

Art. 563.

Rozpoznając prośbę o ułaskawienie sąd w szczególności ma na względzie zachowanie się skazanego po wydaniu wyroku, rozmiary wykonanej już kary, stan zdrowia skazanego i jego warunki rodzinne, naprawienie szkody wyrządzonej przestępstwem, a przede wszystkim szczególne wydarzenia, jakie nastąpiły po wydaniu wyroku.

Art. 564.

§ 1. 

Jeżeli w sprawie, w której wniesiono prośbę o ułaskawienie, orzekał tylko sąd pierwszej instancji i wyda on opinię pozytywną – przesyła Prokuratorowi Generalnemu akta sprawy lub niezbędne ich części wraz ze swoją opinią, a w razie braku podstaw do wydania opinii pozytywnej – pozostawia prośbę bez dalszego biegu.

§ 2. 

Jeżeli w sprawie, w której wniesiono prośbę o ułaskawienie, orzekał sąd odwoławczy, sąd pierwszej instancji przesyła mu akta lub niezbędne ich części wraz ze swoją opinią.

§ 3. 

Sąd odwoławczy pozostawia prośbę bez dalszego biegu tylko wtedy, gdy wydaje opinię negatywną, a opinię taką wydał już sąd pierwszej instancji; w innych wypadkach sąd odwoławczy przesyła Prokuratorowi Generalnemu akta wraz z opiniami.

§ 4. 

Opinie pozytywne nie są dostępne dla osób wymienionych w art. 560.

Art. 565.

§ 1. 

Jeżeli prośbę o ułaskawienie choćby jeden sąd zaopiniował pozytywnie, Prokurator Generalny przedstawia Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej prośbę o ułaskawienie wraz z aktami sprawy i swoim wnioskiem.

§ 2. 

Prośbę o ułaskawienie skierowaną bezpośrednio do Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej przekazuje się Prokuratorowi Generalnemu w celu nadania jej biegu zgodnie z art. 561 albo art. 567.

Art. 566.

Ponowna prośba o ułaskawienie, wniesiona przed upływem roku od negatywnego załatwienia poprzedniej prośby, może być przez sąd pozostawiona bez rozpoznania.

Art. 567.

§ 1. 

Postępowanie o ułaskawienie może wszcząć z urzędu Prokurator Generalny, który może żądać przedstawienia sobie akt sprawy z opiniami sądów albo przedstawić akta Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej bez zwracania się o opinię.

§ 2. 

Prokurator Generalny przedstawia Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej akta sprawy lub wszczyna z urzędu postępowanie o ułaskawienie w każdym wypadku, kiedy Prezydent tak zadecyduje.

Art. 568.

Uznając, że szczególnie ważne powody przemawiają za ułaskawieniem, zwłaszcza gdy uzasadnia to krótki okres pozostałej do odbycia kary, sąd wydający opinię oraz Prokurator Generalny mogą wstrzymać wykonanie kary lub zarządzić przerwę w jej wykonaniu do czasu ukończenia postępowania o ułaskawienie.

W kwestii procedur ułaskawieniowych warto przytoczyć jeszcze poniższy komentarz (Kodeks postępowania karnego. Komentarz., red. Prof. Dr hab. Jerzy Skorupka, 2021), który brzmi tak:

„Artykuł 139 Konstytucji RP nie wprowadza żadnych ograniczeń co do konieczności zachowania określonej procedury ułaskawieniowej. Brak szczegółowej regulacji postępowania ułaskawieniowego w ustawie zasadniczej pozwala Prezydentowi RP zastosować łaskę z pominięciem trybu określonego w rozdziale 59 KPK. Prezydent może więc: 1) ułaskawić skazanego na skutek wniesienia prośby bezpośrednio do niego przez osobę uprawnioną, z pominięciem organów przewidzianych w KPK, jako uczestniczących w postępowaniu ułaskawieniowym; 2) przekazać prośbę powyżej określonym organom; 3) skorzystać z prawa łaski z własnej inicjatywy (zob. R.A. Stefański, Ułaskawienie, s. 20)”.

Na koniec warto też przytoczyć art. 9 Konstytucji RP wszystkim tym, którzy twierdzą, że wyroki TSUE i ETPC nie są wiążące. Artykuł ten literalnie brzmi tak:

Rzeczpospolita Polska przestrzega wiążącego ją prawa międzynarodowego.

Może nie każdy wie, ale od 2004 roku jesteśmy członkiem międzynarodowej organizacji, która nazywa się Unia Europejska, a uznanymi powszechnie sądami tej organizacji są wspomniane trybunały. Może nie każdy pamięta, że wstąpiliśmy do tej organizacji dobrowolnie, a jej członkostwo potwierdził polski naród w referendum.

III. Grande finale.

Albo naprawimy to zniszczone państwo, albo utoniemy w anarchii. Taki jest wybór.

Good night and good luck Państwu.